Jak i kiedy wykonywać opryski, aby nie szkodzić pszczołom? Podpowiadamy

Ochrona roślin a pszczoły

Pszczoły, w tym pszczoły miodne, trzmiele i pszczoły samotnice, odgrywają nieocenioną rolę w ekosystemie. Ich praca wpływa nie tylko na ilość plonów, ale również na ich jakość. Przykładowo, jabłka zapylane przez pszczoły są większe i smaczniejsze. W Polsce pszczoły miodne zapylają aż 90% kwiatów owadopylnych, co bezpośrednio wpływa na plony takich roślin jak rzepak, jabłonie czy truskawki. Te niewielkie owady są odpowiedzialne za zapylanie ponad 78% roślin na świecie. 

Zadbajmy o te pracowite stworzenia, bo ich praca jest kluczowa dla bioróżnorodności. Ochrona tych owadów to nie tylko kwestia ekologiczna, etyczna, ale i ekonomiczna.

W sklepach ogrodniczych dostępnych jest wiele owadobójczych środków ochrony roślin, znanych również jako insektycydy. Przy wyborze odpowiedniego preparatu do naszego ogrodu warto kierować się kilkoma zasadami, zwłaszcza dokładnym zapoznaniem się z etykietą.

W zależności od ich składu chemicznego, niektóre preparaty zabijają owady, a inne ograniczają ich rozmnażanie. Część z nich działa powierzchniowo, pozostając na roślinie, podczas gdy inne wnikają do wnętrza i są rozprowadzane wraz z sokami do wszystkich jej części. Substancje toksyczne przedostają się do organizmów owadów przez skórę, układ oddechowy lub pokarmowy, dlatego tak istotne jest prawidłowe stosowanie preparatów zgodnie z instrukcją na etykiecie.

Największe zagrożenia dla pszczół podczas oprysków

Nieodpowiednio stosowane środki ochrony roślin, zwłaszcza insektycydy, są jednym z głównych zagrożeń dla pszczół. Ryzyko zwiększa się, gdy:

• Opryski wykonywane są w godzinach, gdy pszczoły aktywnie zbierają pyłek.
• Używane są preparaty toksyczne dla pszczół.
• Nie przestrzegane są zasady dotyczące warunków pogodowych, np. zbyt silny wiatr sprzyja znoszeniu cieczy użytkowej na pasieki.

Fot. OlegD / Adobe Stock

Chroniąc pszczoły, dbasz nie tylko o środowisko, ale także o swoje plony. Badania pokazują, że rośliny zapylane przez pszczoły dają obfitsze i lepszej jakości owoce. Pamiętaj, że każda decyzja podjęta w Twoim ogrodzie lub na polu ma wpływ na cały ekosystem.

Kiedy najlepiej wykonywać opryski?

Optymalnym czasem na opryski jest wieczór, po zakończeniu oblotów przez pszczoły, czyli najczęściej po godzinie 19. Warto unikać oprysków podczas kwitnienia roślin oraz w uprawach, gdzie występują kwitnące chwasty. Pamiętaj, aby zawsze sprawdzać prognozę pogody – wiatr o prędkości powyżej 4 m/s może spowodować znoszenie oprysku na sąsiednie pola.

Okres prewencji dla pszczół – co to znaczy?

Aby chronić owady zapylające, opracowano szczegółowe zasady i harmonogramy wykonywania oprysków. Kluczową informacją na etykiecie jest tzw. okres prewencji, który określa, kiedy preparat staje się bezpieczny dla owadów. Z tego powodu niezwykle ważne jest dokładne zapoznanie się z treścią etykiety każdego środka ochrony roślin przed jego zastosowaniem.

Prewencjato określony czas, który musi upłynąć od zastosowania środka ochrony roślin do momentu, gdy stanie się on bezpieczny dla organizmów pożytecznych, takich jak pszczoły. Jest to kluczowy okres pozwalający na rozkład substancji chemicznych lub zmniejszenie ich toksyczności do poziomu, który nie zagraża zapylaczom. Prewencja ma na celu minimalizację ryzyka zatrucia pszczół oraz zapewnienie równowagi między ochroną upraw a ochroną środowiska. Przestrzeganie tego okresu jest nie tylko wymogiem prawnym, ale także wyrazem odpowiedzialności wobec ekosystemu.

Przykład: Jeśli środek ochrony roślin ma okres prewencji wynoszący 48 godzin, oznacza to, że pszczoły nie powinny mieć dostępu do opryskanej uprawy przez dwa dni po wykonaniu zabiegu. To daje czas na rozkład toksycznych substancji i zapobiega ryzyku zatrucia.

Jak chronić rośliny i pszczoły?

Prawidłowe przeprowadzanie chemicznej ochrony roślin znacząco ogranicza ryzyko zatrucia pszczół, a ochrona tych owadów przekłada się na lepsze plony. Jednym z najczęstszych błędów jest niewłaściwy dobór środków ochrony roślin oraz nieprzestrzeganie zaleceń z etykiety, takich jak stosowanie niewłaściwych dawek czy używanie niedozwolonych preparatów do ochrony danej rośliny lub uprawy.

Ważne jest, aby zwracać uwagę na informacje na etykiecie, gdzie często znajdują się ostrzeżenia, np.: "Niebezpieczne dla pszczół", "Nie stosować na rośliny pokryte spadzią" lub "Stosować wieczorem po zakończeniu oblotu roślin przez owady zapylające".

Zasady bezpiecznego wykonywania oprysków

1. Wybór odpowiedniego czasu
   Najlepszą porą na opryski jest wieczór, po zakończeniu oblotu przez pszczoły. Większość pszczół wraca do ula po godzinie 19, co czyni ten czas najbezpieczniejszym dla wykonywania zabiegów. Unikaj oprysków w godzinach porannych i w południe, kiedy pszczoły są najbardziej aktywne.
   
   
2. Wybór środków ochrony roślin
   Zwracaj uwagę na etykiety preparatów. Wybieraj te oznaczone jako „bezpieczne dla pszczół” lub o krótkim okresie prewencji. Integrowana ochrona roślin to także świetny sposób na minimalizację chemicznych zabiegów.
   
   
3. Zachowaj odległość
   Przestrzegaj przepisów dotyczących minimalnych odległości od pasiek – minimum 20 metrów dla opryskiwaczy polowych i sadowniczych. Jeżeli planujesz opryski w pobliżu uli, poinformuj pszczelarzy, aby mogli odpowiednio zabezpieczyć swoje kolonie.
   
   
4. Unikaj oprysków w czasie kwitnienia
   Kwitnące rośliny to raj dla pszczół, ale niestety również potencjalne źródło zagrożenia. Wstrzymaj się z zabiegami, jeśli w uprawach pojawiają się kwitnące chwasty lub rośliny o dużej atrakcyjności dla owadów zapylających.
   
   
5. Sprawdzaj warunki pogodowe
   Wiatr o prędkości powyżej 4 m/s zwiększa ryzyko zniesienia cieczy roboczej na pobliskie pola lub pasieki. Upewnij się, że pogoda sprzyja precyzyjnemu wykonaniu zabiegów.

Jakie środki ochrony roślin wybrać, aby nie zaszkodzić pszczołom?

Nie wszystkie środki ochrony roślin są jednakowo szkodliwe. Szukaj preparatów oznaczonych jako „bezpieczne dla pszczół” lub o krótkim okresie prewencji. Wybieraj selektywne środki, które działają wyłącznie na organizmy szkodliwe, minimalizując wpływ na owady pożyteczne.

Praktyczne wskazówki na bezpieczne opryski

• Przestrzegaj zaleceń z etykiety – to tam znajdziesz informacje o bezpieczeństwie dla pszczół.
• Informuj pszczelarzy w sąsiedztwie o planowanych opryskach, aby mogli odpowiednio zabezpieczyć pasieki.
• Stosuj integrowaną ochronę roślin, ograniczając chemiczne zabiegi do niezbędnego minimum.
• Zachowaj odległość od pasiek – minimum 20 metrów dla opryskiwaczy polowych.
• Unikaj zanieczyszczenia wód, które mogą służyć pszczołom jako źródło nawodnienia.

Ochrona pszczół to nasz wspólny obowiązek. Świadome planowanie oprysków, wybór odpowiednich preparatów i przestrzeganie zasad bezpieczeństwa to najlepszy sposób na pogodzenie interesów rolnictwa z ochroną przyrody. Pamiętajmy, że bez pszczół życie na Ziemi wyglądałoby zupełnie inaczej. Dbajmy o nie – dla naszego dobra i przyszłych pokoleń.

Zdjęcie tytułowe: AlfaSmart, Stephan / Adobe Stock